Jedlicze: w sercu historycznej Małopolski

Tego szukamy w Jedliczem

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: pogoda Jedlicze, Jedlicze, Jedlicze praca, SP Jedlicze.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Jedliczem, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

Gdy Kraków i Gniezno rozkwitały jako znaczące grody, tereny dzisiejszej gminy Jedlicze były pokryte gęstymi jodłowymi lasami. Te piękne lasy jodłowe, obfite w tej okolicy, nazywano jedlicami. Prawdopodobnie stąd pochodzi pierwotna nazwa tego miejsca: Jedlice. Etymologia nazwy miejscowości odnosi się do prasłowiańskiego słowa "jedla", które oznacza jodłę. W okresie zaboru austriackiego nazwa ta została przekształcona na bliższą lokalnemu dialektowi – Jedlicze.

Osada powstała pod koniec XIV wieku. W pierwszych wzmiankach, które potwierdzają istnienie tej miejscowości, wymieniany jest sołtys Piotr jako uczestnik Bitwy pod Grunwaldem.
W tamtych okresach, Jedlicze znajdowało się pod posiadłością rodów Mleczków i Bączalskich. W końcu XVI wieku, miasto było własnością Justusa Romera z Chyżowa. Następnie, tereny te przeszły w ręce rodziny Wielowiejskich, którzy w roku 1740 ufundowali tu kościół. W pierwszej połowie XIX wieku, Jedlicze stało się własnością rodziny Stojowskich.
Mimo ogólnej tendencji do zakładania miast, rodzina Wielowiejskich dążyła do nadania osadzie statusu miejskiego. W roku 1768 przyznanie tych praw zostało potwierdzone przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wówczas Jedlicze miało prawo organizować pięć jarmarków rocznie. Niestety, w okresie zaborów miasto straciło te przywileje, ale odzyskało je ponownie w roku 1967.
Po I rozbiorze Polski Jedlicze, podobnie jak cała Galicja, znalazło się pod panowaniem austriackim. Sytuacja ludności, szczególnie wiejskiej, pogorszyła się znacznie z powodu nieurodzaju i szerzącej się zarazy. Chłopi, podburzani przez urzędników austriackich, dokonali w roku 1846 tzw. "rabacji", podczas której palili, grabili, a nawet zabijali właścicieli ziemskich. Sytuacja na wsi poprawiła się po przeprowadzeniu uwłaszczenia w roku 1848. W XIX wieku, stosunki społeczno-ekonomiczne uległy poprawie dzięki otwarciu w roku 1884 linii kolejowej Stróże - Zagórz oraz odkryciu złóż ropy i gazu na tych terenach. W okolicach Jedlicza pojawiły się szyby naftowe, a w 1895 r. poprowadzono rurociąg do transportu ropy naftowej. Rozważano również przerabianie tego surowca na miejscu. W około 1899 r. holendersko-węgierska spółka "Du Nord" założyła Rafinerię Nafty.
Jedlicze prężnie się rozwijało, a ważnym wydarzeniem kulturalnym było przybycie Marii Konopnickiej we wrześniu 1903 r. Pisarka osiedliła się w pobliskim Żarnowcu, w dworku podarowanym jej przez naród polski w uznaniu 25-letniej pracy pisarskiej.
W 1908 r. założono Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Pożyczkową w Jedliczu, która później przyjęła nazwę Kasy Stefczyka. Rok później, w latach 1901/1902, wybudowano szkołę, która istnieje do dzisiaj.
Jednak dynamiczny rozwój miasta został zatrzymany w trakcie I wojny światowej. Po odzyskaniu niepodległości nastąpiła dalsza ekspansja Rafinerii, a także uruchomiono kolejne kopalnie ropy i gazu. Powstały nowe osiedla mieszkaniowe, takie jak Kolonia Górna i Dolna, których rozbudowa trwała do 1925 r. Wtedy Jedlicze liczyło około 800 mieszkańców. Istotnym czynnikiem stymulującym rozwój miasta było także powstanie elektrowni w Jedliczu-Męcince.
W okresie średniowiecza na terenach dzisiejszej gminy Jedlicze rosły wysokie jodły, piękne lasy jodłowe nazywane jedlicami. To prawdopodobnie z nich wzięła się pierwotna nazwa miejscowości: Jedlice. Nazwa ta wywodzi się z prasłowiańskiego słowa "jedla", które oznacza jodłę. W czasach zaboru austriackiego nazwa miejscowości została przekształcona na Jedlicze, bardziej dopasowując ją do lokalnego języka.
Osada Jedlicze powstała pod koniec XIV wieku. W pierwszych wzmiankach o miejscowości poświadczających jej istnienie wymieniany jest sołtys Piotr jako uczestnik Bitwy pod Grunwaldem.
W dalszych latach Jedlicze przechodziło różne okresy własności, należało do rodów Mleczków, Bączalskich, Romerów z Chyżowa i Wielowiejskich. W XVIII wieku rodzina Wielowiejskich starała się o nadanie miejscowości praw miejskich, które zostały potwierdzone przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jedlicze uzyskało prawo do organizacji pięciu jarmarków rocznie. Niestety, miasto utraciło te przywileje w okresie zaborów, ale odzyskało je ponownie w 1967 r.
W okresie zaborów, podobnie jak cała Galicja, Jedlicze znalazło się pod panowaniem austriackim, co spowodowało trudności dla ludności wiejskiej, w tym nieurodzaj i epidemie. W 1846 r., chłopi zainspirowani przez urzędników austriackich przeprowadzili "rabację", atakując właścicieli ziemskich. Jednak sytuacja na wsi uległa poprawie po uwłaszczeniu w 1848 r.
W XIX wieku nastąpiła poprawa sytuacji społeczno-ekonomiczna dzięki rozwojowi infrastruktury, takiej jak linia kolejowa Stróże - Zagórz oraz odkryciu złóż ropy i gazu na tych terenach. Pojawiły się szyby naftowe, a w 1895 roku poprowadzono rurociąg do transportu ropy naftowej. Powstała także Rafineria Nafty założona przez holendersko-węgierską spółkę "Du Nord" w około 1899 r.
W późniejszym okresie, miasto nadal się rozwijało, a powstanie Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Pożyczkowej i szkoły podstawowej przyczyniło się do wzrostu kulturalnego i edukacyjnego Jedlicza. Jednak okres II wojny światowej i okupacji niemieckiej przyniósł wiele trudności, segregację mieszkańców i cierpienie, ale także akty oporu, takie jak działalność konspiracyjna i ukrywanie Żydów. Po wojnie, Jedlicze odzyskało niepodległość, a władze administracyjne i polityczne zaczęły działać.
Dzięki inicjatywie Władysława Dubisa, powstało prywatne Samorządowe Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne w Jedliczu, które przyjęło 273 uczniów. Po wojnie, dynamiczny rozwój Rafinerii Nafty i Elektrowni w Męcince był widoczny. W miasteczku powstawały nowe osiedla, domki jednorodzinne, sklepy, przedszkola i ośrodek kultury. Kościół Parafialny wybudowany w latach 1911-1925 został pięknie zdobiony polichromią według projektu prof. Władysława Drapiewskiego oraz rzeźbiony przez prof. Wiktora Zina z Krakowa.
W latach PRL miasto i gmina zostały zelektryfikowane i zgazyfikowane. Wybudowano nowy, piętrowy budynek szkoły podstawowej oraz rozbudowano sieć dróg i mostów.
Okolice Jedlicza stały się atrakcyjnym miejscem osiedlenia dla wielu ludzi ze względu na chłonny rynek pracy i dobre zarobki w lokalnych zakładach. Miasto było popularnym miejscem do zamieszkania.
Obecnie, gospodarze miasta dbają o zachowanie i opiekę nad dziedzictwem przodków, ale przede wszystkim skupiają się na ciągłym rozwoju gminy i tworzeniu nowych perspektyw.

Sięgnij do Twojego Miasta po najważniejsze informacje:
Fakty
Pogoda
Dane statystyczne